صَفَر )صفرالخیر یا صفر المظفّر( دومین ماه قمري است.
صفر به معنی تهی و خالی ا ست. دلیل نامگذاري آن ا ست که در این ماه بازارهایى در یمن به پا م ی شد که آنرا صفرى م یگفتند و از آنجا آذوقه
میگرفتند و هر که به بازار نمیرسید از گرسنگى هلاك م یشد، برخی نیز گفت هاند: چون این ماه پس از ماه محرم است و مردم دوران جاهلیت در
ماه محرم )به دلیل اینکه از ماههاي حرام بود( از جنگ دست م یکشیدند، با فرارسیدن ماه صفر به جنگ روي م یآوردند و خانهها خالی میماند؛
از این رو به آن صفر گفتهاند.

سُبْحانَكَ ما اَضْيَقَ الْطُّرُقَ عَلى‏ مَنْ لَمْ تَكُنْ دَليلَهُ، وَ ما اَوْضَحَ الْحَقَ‏ عِنْدَ مَنْ هَدَيْتَهُ سَبيلَهُ، اِلهى‏ فَاسْلُكْ بِنا سُبُلَ الْوُصُولِ اِلَيْكَ، وَ سَيِّرْنا فى‏ اَقْرَبِ الطُّرُقِ لِلْوُفُودِ عَلَيْكَ، قَرِّبْ عَلَيْنَا الْبَعيدَ، وَ سَهِّلْ عَلَيْنَا الْعَسيرَ الشَّديدَ، وَ اَلْحِقْنا بِعِبادِكَ الَّذينَ هُمْ بِالْبِدارِ اِلَيْكَ يُسارِعوُنَ وَ بابَكَ عَلَى الدَّوامِ يَطْرُقُونَ، وَ اِيَّاكَ فِى اللَّيْلِ وَ النَّهارِ يَعْبُدُونَ، وَ هُمْ‏ مِنْ هَيْبَتِكَ مُشْفِقُونَ، الَّذينَ صَفَّيْتَ لَهُمُ الْمَشارِبَ، وَ بَلَّغْتَهُمُ‏ الرَّغآئِبَ، وَ اَنْجَحْتَ لَهُمُ الْمَطالِبَ، وَ قَضَيْتَ لَهُمْ مِنْ فَضْلِكَ الْمَأرِبَ، وَ مَلَأْتَ لَهُمْ ضَمآئِرَهُمْ مِنْ حُبِّكَ، وَ رَوَّيْتَهُمْ مِنْ صافى‏ شِرْبِكَ، فَبِكَ‏ اِلى‏ لَذيذِ مُناجاتِكَ وَ صَلُوا، وَ مِنْكَ اَقْصى‏ مَقاصِدِهِمْ حَصَّلُوا، فَيا مَنْ‏ هُوَ عَلَى الْمُقْبِلينَ عَلَيْهِ مُقْبِلٌ، وَ بِالْعَطْفِ عَلَيْهِمْ عآئِدٌ مُفْضِلٌ، وَ بِالْغافِلينَ عَنْ ذِكْرِهِ رَحيمٌ رَؤُفٌ، وَ بِجَذْبِهِمْ اِلى‏ بابِهِ وَدُودٌ عَطُوفٌ، اَسْئَلُكَ اَنْ تَجْعَلَنى‏ مِنْ اَوْفَرِهِمْ مِنْكَ حَظّاً، وَ اَعْلاهُمْ عِنْدَكَ مَنْزِلاً، وَ اَجْزَلِهِمْ مِنْ وُدِّكَ قِسْماً، وَ اَفْضَلِهِمْ فى‏ مَعْرِفَتِكَ نَصيباً، فَقَدِ انْقَطَعَتْ‏اِلَيْكَ هِمَّتى‏، وَ انْصَرَفَتْ نَحْوَكَ رَغْبَتى‏، فَاَنْتَ لا غَيْرُكَ مُرادى‏، وَ لَكَ‏ لا لِسِواكَ سَهَرى‏ وَ سُهارى‏، وَ لِقآؤُكَ قُرَّةُ عَيْنى‏، وَ وَصْلُكَ مُنى‏ نَفْسى‏، وَ اِلَيْكَ شَوْقى‏، وَ فى‏ مَحَبَّتِكَ وَلَهى‏، وَ اِلى‏ هَواكَ صَبابَتى‏، وَ رِضاكَ بُغْيَتى‏، وَ رُؤْيَتُكَ حاجَتى‏، وَ جِوارُكَ طَلَبى‏، وَ قُرْبُكَ غايَةُ سُؤْلى‏، وَ فى‏ مُناجاتِكَ رَوْحى‏ وَراحَتى‏، وَ عِنْدَكَ دَوآءُ عِلَّتى‏، وَ شِفآءُ غُلَّتى‏، وَ بَرْدُ لَوْعَتى‏، وَ كَشْفُ كُرْبَتى‏، فَكُنْ اَنيسى‏ فى‏ وَحْشَتى‏، وَ مُقيلَ‏ عَثْرَتى‏، وَ غافِرَ زَلَّتى‏، وَ قابِلَ تَوْبَتى‏، وَ مُجيبَ دَعْوَتى‏، وَ وَلِىَ‏ عِصْمَتى‏ وَ مُغْنِىَ فاقَتى‏، وَ لا تَقْطَعْنى‏ عَنْكَ، وَ لا تُبْعِدْنى‏ مِنْكَ، يا نَعيمى‏ وَ جَنَّتى‏، وَ يا دُنْياىَ وَ آخِرَتى‏ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ.

مُناجاتُ المُریدین یا مناجات اهل ارادت، از مناجات‌های پانزده گانه نقل شده از امام سجاد(ع). وصول به خداوند و تقرب به او، وجود راههای گوناگونی برای وصول به مقصد آخرت و قرب الهی و ویژگی‌های همسفران شایسته از موضوعات این مناجات است و ایشان احسان خداوند به بندگان مطیع خویش و رحمت و رأفت او در حق غافلان را به عنوان صفات ویژه خداوند بیان می‌کند.

محتویات
۱ منبع دعا
۲ آموزه‌های دعا
۳ متن و ترجمه دعا
۴ پانویس
۵ منابع
منبع دعا
این مناجات در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار[۱] و مفاتیح الجنان[۲] آمده است و علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز جمعه تعیین کرده است.[۳]

آموزه‌های دعا
از جملات آغازین مناجات مریدین استفاده می‌شود که امام سجاد(ع) در پی وصول به خداوند و تقرب به اوست و در صدد یافتن راهی است که او را به خداوند برساند و برای رسیدن به این مقصود، به دعا و درخواست از خداوند توسل می‌جوید و می‌گوید خدایا، کسی که تو راه را به او ننمایانی در مسیری تنگ، ناهموار و پرفراز و نشیب قرار گرفته و راه به جایی نمی‌برد و از مقصود باز می‌ماند. اما کسی که تو از بین راههای گوناگون نزدیک‌ترین و کم خطر‌ترین راه را به او بنمایانی، در پرتو هدایت و راهنمایی تو راه روشن را می‌یابد و به مقصد می‌رسد و به وضوح حق را از باطل می‌شناسد و فراز و نشیب مسیر هدایت باعث نمی‌گردد که او دچار ابهام، شک و تردید گردد. از فراز اول مناجات به دست می‌آید که راههای گوناگونی برای وصول به مقصد آخرت و قرب الهی وجود دارد و نزدیک‌ترین راه به آن مقصد راه مستقیم است و سایر راه‌ها به‌اندازه زاویه و قوسی که از راه مستقیم پیدا می‌کنند، از مقصد دور‌تر می‌گردند.

امام زین العابدین(ع) در ادامه از خداوند می‌خواهد که همسفرانی شایسته برای ایشان بگمارد که دارای این صفات هستند: با سرعت به سوی قرب الهی حرکت می‌کنند؛ پایداری و استمرار در حرکت دارند؛ اهل عبادت‌های شبانه روزی و اهل خشیت در پیشگاه با عظمت خدا هستند.

انسان برای پیمودن راه باید به پیشگامان و پیش آهنگان راه تعالی و تکامل اقتدا کند و آنان را به مثابه بهترین همراهان و رفیقان آن راه برگزیند از این روی حضرت، برجسته‌ترین صفات آنان را بیان کرده‌ است. صفات پیشگامان راه تعالی و تکامل از دیدگاه امام سجاد(ع) عبارتند از: برخورداری از آبشخور کمال و تعالی، برخورداری از محبت خالصانه به خداوند و درک لذت مناجات و نیل به مقاصد عالی.

در ادامه ایشان لطف، عنایت، فضل و احسان خداوند به بندگان مطیع و فرمان بردار خویش و رحمت و رأفت او را در حق غافلان به عنون صفات ویژه خداوند بیان می‌کند و در بخش پایانی از خداوند می‌خواهد که او را در سِلک پیشگامان طریق کمال و قرب خویش قرار دهد؛ بلکه منزلت و مقامی فرا‌تر از آنان به وی عنایت کند و بیش از دیگران آن حضرت را به مراتب عالی محبت و عرفان خویش نایل گرداند. آنگاه برای اینکه حال خود نسبت به معشوق و معبود را بیان کند می‌فرماید: «خدایا علاقه و توجه من تنها به تو جلب گشته است و من تنها به تو رغبت دارم.»[۴]

منزهى تو! چه اندازه تنگ است راه‌ها بر کسى‏ که توأش رهنمون نباشى و چه اندازه حقیقت روشن است‏ براى کسی که تو راهش را نشانش داده‏اى خدایا! پس ما را به راههاى رسیدن به درگاهت بدار و از نزدیک‌ترین راهى که به تو رسند ما را ببَر! دور را بر ما نزدیک گردان و راههاى سخت و دشوار را بر ما آسان و هموار ساز و ملحقمان دار به آن بندگانت که در پیشى گرفتن به سویت شتاب کنند و یکسره بطور مداوم در خانه‏ات را مى‏کوبند و در شب و روز تو را پرستش کنند و آن‌ها از هیبتت ترسانند آنانکه آبخورشان را پاک کردى و بخواسته‏‌هایشان رسانیدى‏ و به دادن آنچه جویایش بودند کامرواشان ساختى و حاجت‌هاشان را از فضل خویش برآوردى‏ و دل‌هاشان را سرشار از دوستى خویش کردى و از آب زلال معرفتت سیرابشان کردى پس بوسیله‏ تو، به لذت مناجاتت نائل گشتند و از ناحیه تو بالا‌ترین مقاصدشان را بدست آوردند پس اى‏ کسى که بر آنانکه به سویش رو کنند رو آورى و با توجه بدان‌ها مهرورزى و نعمت بخشى و اى آنکه نسبت به‏ بى‏خبران و غافلان از ذکر خود رحیم و مهربانى و با جلب آنان به درگاهت دوستدار و مهرورزى. از تو خواهم از کسانى قرارم دهى که بهره بیشترى از تو دریافت داشته و مرتبه والاترى را حائز گشته‏ و از دوستیت نصیب بیشترى عایدش شده و در معرفتت سهم زیادترى بهره‏اش داده‏اند زیرا که توجه من از همه جا بسوى تو منقطع شده و اراده و آرزویم به جانب تو گشته است پس مراد من تنها تویى نه دیگرى ‏و شب‏زنده‏دارى و بى‏خوابیم فقط بخاطر تو است نه غیر تو و دیدارت نور چشم من است و وصل تو آرزوى جان من و بسوى تو است اشتیاقم و در وادى محبت تو سرگشته‏ام، و در هواى تو است دلدادگیم‏ و خوشنودى تو است مقصودم و دیدار تو است حاجت من و نعمت جوارت مطلوب من است نزدیکى و قرب به تو منتهاى‏ واسته من است و در مناجات با تو است خوشى و راحتیم و پیش تو است داروى دردم و شفاى‏ جگر سوخته‏ام و تسکین حرارت دلم و برطرف شدن دشواریم پس اى خدا بوده باش تو انیس و همدمم در حال وحشتم و گذرنده‏ از لغزشم و آمرزنده گناهم و پذیرنده توبه‏ام و اجابت کننده دعایم و سرپرست‏ نگهداریم و توانگرى ده از نداریم و مرا از خویش جدایم مکن و از درگاهت دورم منما اى‏ تو نعیم و جنت من و اى دنیا و آخرتم اى مهربان‌ترین مهربانان‏.

اللهم اجعل عواقب امورنا خیرا در دولت تدبیر وامید که همش بی تدبیری ست به امید اجابت این دعا نشسته ایم